Areometr - co to jest, co mierzy i jak go używać?
Aerometr jest to przyrząd laboratoryjny, który został wynaleziony, opracowany już w IV wieku naszej ery przez filozofkę i matematyczkę z Aleksandrii Hypatię.
Areometr jest to urządzenie które służy do pomiaru gęstości cieczy. Aerometry wykorzystują siłę wyporu cieczy, z jaką ciecz działa na zanurzone w niej ciało stałe, na podstawie wskazań na skali otrzymuje się wynik. Najprostszy typ areometru tzw. aerometr obciążeniowy, przypomina budową pustą szklaną rurkę, w której górna, wydłużona część zawiera skalę, a część dolna ma postać bańki wypełnionej materiałem o dużej gęstości i obciąża aerometr w danej cieczy. Materiał jaki służy za obciążniki do aerometrów to najczęściej rtęć lub śrut. Odpowiednie obciążenia pozwala to na utrzymanie pozycji pionowej areometru zanurzonego w cieczy. W zależności od jednostki pomiaru bądź zastosowania aerometry możemy podzielić na: alkoholomierze, cukrometry, solomierze, urometry, winomierze, densymetry do mleka wapiennego, termodensymetry (np. termodensymetr uniwersalny, do glikolu czy olejów mineralnych), densymetr przeznaczony do badania gęstości mleka tzw. laktodensymetr.
Areometr jest to urządzenie które służy do pomiaru gęstości cieczy. Aerometry wykorzystują siłę wyporu cieczy, z jaką ciecz działa na zanurzone w niej ciało stałe, na podstawie wskazań na skali otrzymuje się wynik. Najprostszy typ areometru tzw. aerometr obciążeniowy, przypomina budową pustą szklaną rurkę, w której górna, wydłużona część zawiera skalę, a część dolna ma postać bańki wypełnionej materiałem o dużej gęstości i obciąża aerometr w danej cieczy. Materiał jaki służy za obciążniki do aerometrów to najczęściej rtęć lub śrut. Odpowiednie obciążenia pozwala to na utrzymanie pozycji pionowej areometru zanurzonego w cieczy. W zależności od jednostki pomiaru bądź zastosowania aerometry możemy podzielić na: alkoholomierze, cukrometry, solomierze, urometry, winomierze, densymetry do mleka wapiennego, termodensymetry (np. termodensymetr uniwersalny, do glikolu czy olejów mineralnych), densymetr przeznaczony do badania gęstości mleka tzw. laktodensymetr.
Dla większości aerometrów temperatura odniesienia wynosi 20°C i aby otrzymać powtarzalne oraz miarodajne wyniki w takiej właśnie temperaturze powinno dokonywać się pomiarów. Należy zwrócić szczególną uwagę na to aby dany wynik w danych aerometrach odczytywać przy odczycie dolnym lub przy odczycie górnym. Należy wziąć pod uwagę dla jakiego medium dokonuje się pomiaru, nie wzięcie pod uwagę tego czynnika może spowodować rozbieżność pomiaru nawet o kilkanaście procent, co w przypadku bardziej dokładnych aerometrów jest błędem nie do przyjęcia.
Niektóre z aerometrów można poddać wzorcowaniu w laboratorium posiadającym lub nieposiadającym akredytacji w centrum akredytacyjnym.
Alkoholomierz jest to aerometr przeznaczony do pomiaru alkoholu przeznaczony do pomiaru ułamkowego procentu objętościowego wodnych roztworów alkoholu. Cukromierze używane są do pomiaru stężenia wagowego wodnych roztworów sacharozy, wyrażonym w procencie masy. Cukromierze z wbudowanym termometrem są to termocukromierze, przeznaczone są do pomiaru stężenia wagowego wodnych roztworów sacharozy. Zakres pomiarowy cukromierzy waha się w granicach 0-70 g/cm3. Aerometry zwane solomierzami wykorzystywane są do pomiaru stężenia wagowo-objętościowego wodnych roztworów soli, ich zakres pomiaru waha się w granicach od 0 ÷ 350 kg/m3.
Urometry natomiast są to densymetry przeznaczone do badania stężenia moczu. Zakres pomiaru urometrów mieści się w granicach 1,000÷1,030 i 1,030÷1,060 g/cm3 – są tak wyskalowane, że służą właściwie tylko do pomiaru moczu. Winomierz to aerometr przeznaczony jest do pomiaru stężenia wagowego wodnych roztworów sacharozy. Skala winomierza wyrażona jest w stopniach Balinga (°Blg), a zakres pomiaru Blg jest w granicach -5÷35%. Densymetry do mleka wapiennego posiadają zakres pomiarowy od 1,000 do 1,3000 g/cm3 i są przeznaczone jest do pomiaru gęstości mleka wapiennego. Laktodensymetr jest to densymetr przeznaczony wyłącznie do pomiaru gęstości mleka. Laktodensymetr jest bardzo często wykorzystywany w mleczarniach, jego zakres pomiarowy jest w zakresie od 1,015 do 1,045 g/cm3.
Urometry natomiast są to densymetry przeznaczone do badania stężenia moczu. Zakres pomiaru urometrów mieści się w granicach 1,000÷1,030 i 1,030÷1,060 g/cm3 – są tak wyskalowane, że służą właściwie tylko do pomiaru moczu. Winomierz to aerometr przeznaczony jest do pomiaru stężenia wagowego wodnych roztworów sacharozy. Skala winomierza wyrażona jest w stopniach Balinga (°Blg), a zakres pomiaru Blg jest w granicach -5÷35%. Densymetry do mleka wapiennego posiadają zakres pomiarowy od 1,000 do 1,3000 g/cm3 i są przeznaczone jest do pomiaru gęstości mleka wapiennego. Laktodensymetr jest to densymetr przeznaczony wyłącznie do pomiaru gęstości mleka. Laktodensymetr jest bardzo często wykorzystywany w mleczarniach, jego zakres pomiarowy jest w zakresie od 1,015 do 1,045 g/cm3.
Termodensymetry są przeznaczone do pomiaru gęstości oraz temperatury dowolnej cieczy, bez względu na wartość napięcia powierzchniowego. Odczyt na termodensymetrze powinien być prowadzony w temperaturze równej temperaturze odniesienia 20°C oraz w zakresie podziałki areometrycznej. Prawidłowe odczytanie stężenia roztworu uzyskujemy przy odczycie górnym na skali.
Podczas pomiarów areometr powinien być czysty, a po zastosowaniu należy go dokładnie wypłukać i wytrzeć za pomocą suchej szmatki.